86/12/14
8:24 ع
بدیع معنوی بحث در شگردهایی است که موسیقی معنوی کلام را افزون می کنند و آن بر اثر ایجاد تناسبات و روابط معنایی خاص بین کلمات است و به طور کلی یکی از وجوه تناسب معنایی بین دو یا چند کلمه برجسته می شود. به عبارت دیگر اگر بدیع لفظی باعث می شود که کلمات به وسیله تشابه و تجانس هر چه بیشتر مصوت ها و صامت ها به یکدیگر وابسته شوند و بین آنها رابطه آوایی محسوسی ایجاد شود، در بدیع معنوی آن چه ذهن را از واژه ای متوجه واژه دیگر (چه حاضر و چه غایب ) می کند و به عبارت دیگر رشته ای که کلمات را به طرزی هنری به هم پیوند می دهد، تناسب معنایی است.
برخی از این شگردها جزو ذاتیات سبک ادبی است مانند تشبیه و مجاز و استعاره و کنایه و مبالغه و ایهام و ایهام تناسب ... یعنی هیچ اثر ادبی نیست که کاملا از آنها عاری باشد . این شگردها باعث می شوند که کلام مخیل و تصویری شود و یا از صورت مستقیم و یک بعدی ، به صورت غیر مستقیم و چند بعدی درآید یعنی از زبان عادی فاصله بگیرد. به هر حال تشخص کلمات به وسیله برجسته کردن تناسب معنایی، مکث در روانی، ایجاد اعجاب و غیره، حواس خواننده هوشیار را به خود جلب می کند و او را به جنبه های زیبا شناختی کلام رهنمون می شود.